Facet కీళ్ళ వ్యాధి (Facet Joint Arthropathy) అంటే ఏమిటి మరియు ఎలా చికిత్స చేస్తారు?

Facet కీలు అంటే ఏమిటి?

వెన్నెముకలో portable ఎముకల (వెన్నుపూస) column ఉంటుంది, ఇవి ఒకదానితో ఒకటి కలపబడి facet joints అని పిలువబడతాయి. facet joints వెన్నెముక యొక్క మూడు ప్రాంతాలలో కనిపిస్తాయి, అనగా, మెడ ప్రాంతం (cervical spine), వెనుక మధ్యలో (థొరాసిక్ ప్రాంతం) మరియు దిగువ వెనుక (కటి వెన్నెముక). Facet joints రెండు సెట్లలో ఉంటుంది, ఒకటి పైకి ఎదురుగా ఉన్న ఉన్నతమైన కీలు ముఖభాగం, మరియు మరొకటి క్రిందికి ఎదుర్కొనే నాసిరకం కీలు ముఖభాగం. ఈ కీళ్ళు కందెన ద్రవం (సైనోవియల్ ద్రవం) మరియు మృదువైన మృదులాస్థితో పూత పూయబడతాయి, ఇవి కీళ్ళను సమానంగా మరియు ఇబ్బంది లేని కదలికను అనుమతిస్తాయి.

Facet Joints ఆర్థ్రోపతి అంటే ఏమిటి?

వెన్నుపూసను కలిపి ఉంచే కీళ్ల క్షీణత లేదా కీళ్ల మధ్య ఉండే మృదులాస్థి యొక్క wear మరియు tear ఫలితంగా facet joint ఆర్థ్రోపతి సంభవిస్తుంది. ఫలితంగా, వెన్నుపూస ఎముకలలో కదలిక పరిమితం చేయబడింది, ఇది నొప్పి, వాపు మరియు దృఢత్వం కలిగిస్తుంది.

Over time, వృద్ధాప్యం facet joints విచ్ఛిన్నం కావడానికి మరియు wearing downకి కారణమవుతుంది. కందెన ద్రవం మిగిలిపోయేంతవరకు ముఖ ఉమ్మడి మృదులాస్థి ధరిస్తుంది మరియు కీళ్ళలోని అస్థి ఉపరితలాలు ఒకదానిపై ఒకటి కొట్టుకుంటాయి. ఎముకల మధ్య ఈ ఘర్షణ తీవ్రమైన నొప్పి, దృడత్వం మరియు కీళ్ల పరిమిత కదలికకు కారణమవుతుంది. వెన్నెముక మరియు వెన్నెముక నరాల మూలాలను అడ్డుకునే ఎముకలను రుద్దడం వల్ల చిన్న ఎముక spurs కూడా ఏర్పడతాయి, ఇది నొప్పి, తిమ్మిరి మరియు కండరాల నొప్పులకు దారితీస్తుంది.

Facet Joints ఆర్థ్రోపతి యొక్క లక్షణాలు ఏమిటి?

వెన్నెముకలోని కీళ్ళు వాపుగా మారినప్పుడు facet joints ఆర్థ్రోపతి యొక్క లక్షణాలు సాధారణంగా అభివృద్ధి చెందుతాయి, ఇది వెన్నెముక యొక్క కదలికను పరిమితం చేస్తుంది. నొప్పి అనేది చాలా సాధారణ లక్షణం, ముఖ్యంగా, నిలబడి, మెలితిప్పినట్లుగా మరియు వెనుకకు వంగడంతో క్షీణిస్తూ ఉండే lower back pain. వెన్నునొప్పి సాధారణంగా అడపాదడపా ఉంటుంది మరియు ఒక నెల లేదా సంవత్సరంలో చాలా సార్లు సంభవిస్తుంది. ప్రభావితమైన వెన్నుపూసను బట్టి pin point సున్నితత్వం ఉండవచ్చు. కాలక్రమేణా, నిరంతర wear మరియు tearతో, మొత్తం joints మృదులాస్థి కూలిపోతుంది, ఇది పరిస్థితిని మరింత దిగజారుస్తుంది.

 నొప్పితో పాటు, facet joint ఆర్థ్రోపతి ఉన్న రోగి ఈ క్రింది సంకేతాలు మరియు లక్షణాలను అనుభవించవచ్చు:

• దృడత్వం మరియు పుండ్లు పడటం
• కండరాల నొప్పులు
• పేలవమైన భంగిమ
• సున్నితత్వం
• పరిమిత కదలిక
• నాడి వెంట కాళ్ళు మరియు పిరుదులకు నొప్పిని ప్రసరింపచేస్తుంది, కానీ అరుదుగా పాదం లేదా మోకాలి క్రింద ఉంటుంది
• మరొక ఎముకకు వ్యతిరేకంగా ఎముక రుద్దడం యొక్క భావన
• Small bony spurs నిర్మాణం

Facet Joint ఆర్థ్రోపతి(Arthropathy)కి కారణాలు ఏమిటి?

మనం పెద్దయ్యాక, facet కీళ్ల మధ్య మృదులాస్థి wear down అయి దెబ్బతింటుంది. పునరావృతమయ్యే కదలిక, గాయం,ఊబకాయం మరియు ఇతర వెన్నెముక పరిస్థితులు facet కీళ్ల అమరికను మార్చగలవు మరియు దాని క్షీణతకు దోహదం చేస్తాయి. ఇతర కారణాలు:

• Osteoarthritis: ఇది joints మృదులాస్థి(cartilage) మరియు అంతర్లీన ఎముక యొక్క విచ్ఛిన్నతను కలిగి ఉంటుంది. ముఖ కీళ్ళ యొక్క Osteoarthritis మధ్య వయస్కులలో సాధారణం.
• భంగిమ: సరికాని భంగిమ మరియు భారీ లిఫ్టింగ్ కారణంగా facet కీళ్ల మధ్య మృదులాస్థి(cartilage) యొక్క wear మరియు tear సంభవించవచ్చు.
• ప్రమాదాలు మరియు గాయాలు: స్పోర్ట్స్ గాయం, కారు ప్రమాదం మరియు అకస్మాత్తుగా పడిపోవడం వల్ల facet కీళ్ళకు గాయం కలుగుతుంది.
• Synovial cyst: వృద్ధాప్యం కారణంగా వెన్నెముకలో ద్రవం నిండిన sac (cyst) ఏర్పడవచ్చు, దీని ఫలితంగా facet arthropathy వస్తుంది.

Facet joint arthropathy ప్రమాదం ఎవరికి ఉంది?

Facet joint arthropathy అభివృద్ధికి దోహదపడే అంశాలు క్రిందివి:

• వయస్సు (వృద్ధులు): ఇది సాధారణంగా 40 మరియు 70 సంవత్సరాల మధ్య కనిపిస్తుంది
• ఊబకాయం (30-35 మరియు అంతకంటే ఎక్కువ BMI)
• జన్యుశాస్త్రం (వంశపారంపర్యత)
• లింగం (మహిళల్లో సాధారణం)
• అధికశ్రమ
• బాధాకరమైన గాయం (ప్రమాదాల కారణంగా)
• సంక్రమణ లేదా అనారోగ్యం

Facet joint arthropathyకి చికిత్స చేయకపోతే సమస్యలు ఏమిటి?

Facet ఆర్థ్రోపతి కారణంగా, ఎముక స్పర్స్(Bone spurs) అని పిలువబడే చిన్న అస్థి అంచనాలు(tiny bony projections) మరియు పెరుగుదల అభివృద్ధి(outgrowths) చెందుతాయి. ఈ ఎముక స్పర్స్(Bone spurs) మార్గం నిరోధించవచ్చు లేదా నరాల మూలాలకు అందుబాటులో ఉన్న స్థలాన్ని పరిమితం చేయవచ్చు, ఇది వెన్నెముక స్టెనోసిస్(spinal stenosis) అనే పరిస్థితికి దారితీస్తుంది. వెన్నెముక స్టెనోసిస్ వల్ల కాళ్ళు మరియు పిరుదులలో తిమ్మిరి, నొప్పి మరియు బలహీనత ఏర్పడతాయి.

వెన్నెముక స్టెనోసిస్ తరచుగా ఆర్థరైటిస్తో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది. ఆర్థరైటిస్ వయస్సుతో సహజంగా సంభవిస్తుంది మరియు వెన్నుపూసల మధ్య డిస్కుల వశ్యత మరియు స్థితిస్థాపకత కోల్పోతుంది మరియు శారీరక శ్రమల నుండి షాక్‌ని గ్రహించే సామర్థ్యాన్ని కోల్పోతుంది. ఇది తీవ్రమైన వెన్నునొప్పి మరియు ఇతర శరీర భాగాలలో నొప్పిని కలిగిస్తుంది.

Facet joints ఆర్థ్రోపతిని ఎలా నిర్ధారించాలి?

రోగనిర్ధారణ పనిలో సాధారణంగా కుటుంబ చరిత్ర, సమగ్ర శారీరక పరీక్ష మరియు కొన్ని ఇమేజింగ్(Imaging) పరీక్షలతో సహా వివరణాత్మక వైద్య చరిత్ర ఉంటుంది. రోగనిర్ధారణ విధానాలలో కొన్ని:

• వైద్య చరిత్ర: ప్రస్తుత పరిస్థితికి జీవనశైలి మార్పులు కారణమా అని నిర్ధారించడానికి సమగ్ర వైద్య చరిత్ర సేకరించబడుతుంది. Facet joints ఆర్థ్రోపతి యొక్క అనేక లక్షణాలు ఇతర వెన్నెముక పరిస్థితుల మాదిరిగానే ఉంటాయి, అందువల్ల రోగ నిర్ధారణకు రావడానికి సంకేతాలు మరియు లక్షణాలను ప్రదర్శించడంపై సమగ్ర చర్చ అవసరం.
• కుటుంబ చరిత్ర: ఏదైనా ముందస్తు కారకాలు ఈ పరిస్థితికి దోహదం చేస్తున్నాయో లేదో తెలుసుకోవడానికి ఒక వివరణాత్మక కుటుంబ చరిత్ర తీసుకోబడుతుంది.
• శారీరక పరీక్ష: వెనుక భాగంలో, మెడ చుట్టూ మరియు వెన్నెముకలోని కదలికల పరిధిని జాగ్రత్తగా పరిశీలిస్తారు. రోగి వెన్నెముకలోని నొప్పి మరియు సున్నితత్వాన్ని గుర్తించడంలో సహాయపడటానికి కొన్ని కదలికలు చేయమని కోరవచ్చు.

ఇమేజింగ్ పరీక్షలు: 

• CT స్కాన్ లేదా MRI స్కాన్: ఈ పరీక్షలు facet jointsలో క్షీణత లేదా నష్టాన్ని గుర్తించడంలో సహాయపడతాయి. ఎముకల యొక్క వివరణాత్మక చిత్రాలు వెన్నెముక ద్వారా ఎక్స్-కిరణాలు(X-rays) మరియు రేడియో తరంగాలు వంటి బలమైన కాంతి కిరణాన్ని దాటడం ద్వారా పొందబడతాయి.
• Bone scan: శరీరంలో రేడియోధార్మిక పదార్థాన్ని (tracer or dye) సిరల ద్వారా ఇంజెక్ట్ చేయడం ద్వారా పరీక్ష జరుగుతుంది మరియు ఇది ఎముక సాంద్రత మరియు వెన్నెముకలో మంట యొక్క ప్రాంతాలను అంచనా వేయడానికి సహాయపడుతుంది. ఎముకలు దెబ్బతిన్న భాగం ట్రేసర్ లేదా రంగును పెద్ద మొత్తంలో తీసుకుంటుంది. ఎముకలను పరిశీలించడానికి ప్రత్యేక కెమెరా ఉపయోగించబడుతుంది; దెబ్బతిన్న భాగం చిత్రాలలో చీకటిగా కనిపిస్తుంది.
• ఎక్స్-కిరణాలు: ఎముకల ద్వారా చొచ్చుకుపోయే ఎక్స్-కిరణాల పుంజం శరీరం గుండా వెళుతుంది. పరీక్ష వెన్నెముక పరిస్థితిని లేదా దానికి ఏదైనా నష్టాన్ని గుర్తించడంలో సహాయపడుతుంది.
• Anti-inflammatory steroid injection: నొప్పి యొక్క కారణాన్ని నిర్ధారించడానికి స్థానిక మత్తుమందు లేదా స్టెరాయిడ్ ఇంజెక్షన్‌ను facet jointsకి ఇస్తారు. Facet jointsలో సూది యొక్క సరైన స్థానాన్ని నిర్ధారించడానికి ఎక్స్-రే ఫ్లోరోస్కోపీ(fluoroscopy) సహాయంతో ఇంజెక్షన్ ఇవ్వబడుతుంది. నొప్పి యొక్క తీవ్రత ఇంజెక్షన్ ముందు మరియు ఇంజెక్షన్ తర్వాత 20-30 నిమిషాల తరువాత మరియు తరువాతి వారంలో అంచనా వేయబడుతుంది. నొప్పి తీవ్రత 75% తగ్గితే, అప్పుడు నొప్పికి కారణం facet joints ఆర్థ్రోపతి అని నిర్ధారించబడింది.

Facet joints ఆర్థ్రోపతికి చికిత్సా ఎంపికలు ఏమిటి?

 Facet ఆర్థ్రోపతి చికిత్సలో మందులు, శస్త్రచికిత్స, శారీరక చికిత్స మరియు స్వీయ సంరక్షణ ఉన్నాయి. చికిత్స ప్రధానంగా నొప్పి మరియు దృడత్వం నుండి ఉపశమనం పొందడం మరియు ఒక వ్యక్తిని చురుకుగా చేయడంపై దృష్టి పెడుతుంది.

• స్వీయ సంరక్షణ: నొప్పిని కలిగించే కదలికలు లేదా కదలికలు, పదేపదే మెలితిప్పడం, ఎత్తడం మరియు దిగువ వీపును విస్తరించడం వంటివి నివారించాలి.
• Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs): ఈ మందులు నొప్పి మరియు మంట నుండి ఉపశమనానికి సహాయపడతాయి. ఉదాహరణలు ఆస్పిరిన్, ఇబుప్రోఫెన్(ibuprofen) మరియు నాప్రోక్సెన్(naproxen).
• మత్తుమందు ఇంజెక్షన్లు: నొప్పి నివారణలు, కార్టికోస్టెరాయిడ్స్(corticosteroids ) లేదా మత్తుమందులు, వెన్నెముకలోకి నొప్పిని తగ్గించడానికి, మరియు మంట మరియు బాధాకరమైన jointsలో తిమ్మిరిని కలిగించవచ్చు.
• శారీరక చికిత్స: భౌతిక చికిత్సకు వాకింగ్ టెక్నిక్స్, సరైన లిఫ్టింగ్, lower back మరియు కడుపు కండరాలను బలోపేతం చేయడానికి వ్యాయామం మరియు కొన్ని సాగదీయడం వంటి కొన్ని శారీరక శ్రమలను physical therapist సూచించగలడు. ఈ చికిత్స వెన్నెముకలో బలం మరియు కదలికను తిరిగి పొందడంలో సహాయపడుతుంది.
• Nerve radiofrequency ablation: ఈ విధానంలో, రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ తరంగాలను ప్రభావిత facet jointsలోని ఒక నాడిని మూసివేయడానికి, నొప్పి సంకేతాలను మెదడుకు వెళ్ళకుండా ఆపడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఈ విధానం నొప్పి నుండి దీర్ఘకాలిక ఉపశమనాన్ని ఇస్తుంది, అనగా, 9 నెలల నుండి 2 సంవత్సరాల లేదా అంతకంటే ఎక్కువ.
• వెన్నెముక సంలీన శస్త్రచికిత్స(Spinal fusion surgery):ఈ ప్రక్రియలో, ప్రభావితమైన వెన్నెముక ఎముకలు దాని కదలికను పరిమితం చేసే ఒక ఎముకలో కలిసిపోతాయి, తద్వారా నొప్పిని తగ్గించి, వెన్నెముకలో దెబ్బతిన్న ఎముకల మధ్య ఘర్షణను నివారించవచ్చు.

Facet joints ఆర్థ్రోపతిని ఎలా నివారించవచ్చు?

Facet joint ఆర్థ్రోపతిని నివారించలేము, కానీ దానిని అభివృద్ధి చేసే ప్రమాదాన్ని తగ్గించే కొన్ని చర్యలు ఉన్నాయి. వీటితొ పాటు:

• ఆరోగ్యకరమైన శరీర బరువును నిర్వహించడం
• క్రమం తప్పకుండా వ్యాయామం చేయాలి
• మంచి భంగిమను నిర్వహించడం (కూర్చోవడం, నడవడం మరియు నిలబడటం)
• గాయాలను నివారించడం (క్రీడలు మరియు ఇతర కార్యకలాపాలు ఆడుతున్నప్పుడు)
• ధూమపానం మానుకోండి
• చక్కని సమతుల్య ఆహారం తీసుకోవడం
• ఆరోగ్యకరమైన ఎముకలకు విటమిన్ మరియు కాల్షియం మందులు తీసుకోవడం

మీరు facet joints ఆర్థ్రోపతితో బాధపడుతున్న తర్వాత ఏమి ఆశించాలి?

దురదృష్టవశాత్తు, ముఖ కీళ్ళకు జరిగిన నష్టాన్ని తిప్పికొట్టడం సాధ్యం కాదు మరియు తగిన సమయంలో లక్షణాలు తీవ్రమవుతాయి. వెన్నునొప్పి సమస్యాత్మకం మరియు బలహీనపరిచేది, కానీ కొత్త మందులు మరియు ఇతర శారీరక చికిత్స పద్ధతులు నొప్పిని సమర్థవంతంగా నిర్వహించడానికి సహాయపడతాయి.చికిత్సా ప్రణాళికతో కట్టుబడి ఉండటం వలన facet ఆర్థ్రోపతి లక్షణాలను గణనీయంగా మెరుగుపరుస్తుంది మరియు చురుకైన మరియు ఆరోగ్యకరమైన జీవితాన్ని గడపడానికి అవకాశం పెరుగుతుంది.